مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد به مجموعه عمارت‌ها و کاخ‌هایی گفته می‌شود که در دره دربند، شمالی‌ترین و خوش آب و هواترین منطقه تهران در زمینی به مساحت ۱۱۰ هکتار بنا شده‌است. این مجموعه دارای حدود ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان است. این عمارت از شمال با کوه‌های البرز، از شرق با گلاب‌دره، از غرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد
مجموعه سعدآباد، چهار دوره تاریخی قاجاریه، پهلوی اول و پهلوی دوم و پس از انقلاب ایران را سپری کرده است. سعدآباد در دوره قاجار بنا شد و سکونت‌گاه تابستانی (ییلاق) شاهان این سلسله بوده است. پس از کودتای ۱۲۹۹ و تصرف آن توسط خاندان پهلوی، بناها و عمارت‌های متعددی در آن ساخته شد که بالغ بر ۱۸ کاخ در ابعاد مختلف می‌شوند
محمدرضا پهلوی نیز در دهه ۱۳۵۰ در این مکان سکنی گزید؛ که در دوران اوایل سلطنت او، ساخت آن به پایان رسیده‌است. جدیدترین کاخ این مجموعه نیز کاخ لیلا پهلوی می‌باشد که متعلق به کوچکترین دختر محمدرضا پهلوی بوده‌است.
پس از پیروزی انقلاب ۵۷ این مجموعه به شکل موزه درآمد ولیکن کاخ فعلی ریاست جمهوری در جوار این مجموعه قرار دارد. از کاخ ملکه مادر نیز که متعلق به ارگان ریاست جمهوری است برای پذیرایی از مهمانان خارجی استفاده می‌شود.
قناتهای باغ سعدآباد
۱- هراش آب
۲ – قنات قوام الدوله
۳-قنات کاخ سنگی
۴- قـــــات جعــــفرآبـــاد
۵- قـــنات آب نـما
۶- قنات کاخ سفید
۷و۸ – قنات های دفتر مخصوص
۹- قنات جوادیه
۱۰- قنات گلخانه
۱۱- قنات کاخ شمس
۱۲- قنات خوابگاه
درهای باغ سعدآباد
۱- درب نظامیه که رضاخان بیشتر از این در وارد سعدآباد می شد.
۲- درب زعفرانیه
۳- درب خیابان دربند که محمدرضا پهلوی بیشتر از این در وارد کاخ می شد.
۴- درب میدان دربند
۵و۶- دو درب در جعفرآباد
۷- درب رودخانه
۸- درب کاخ سفید
کاخ های سعدآباد
هجده کاخ کوچک و بزرگ از دوره های قاجار و پهلوی در سعدآباد وجود دارند:
۱- کاخ احمدشاهی (در حال مرمت)
۲- کاخ شهوند (کاخ موزه سبز فعلی، محل اقامت تابستانی پهلوی اول)
۳- کاخ سفید (کاخ موزه ملت، محل اقامت تابستانی پهلوی دوم)
۴- کاخ اختصاصی (موزه تاریخ طبیعی سابق در حال حاضر در اختیـار نهاد ریاســت جمهوری)
۵- کاخ اسود (سیاه) موزه هنرهای زیبا فعلی
۶- کاخ شمس (موزه پوشاک سلطنتی)
۷- کاخ اشرف (موزه ظروف سلطنتی)
۸- کاخ غلامرضا (موزه سلاح های دربار)
۹- کاخ ملکه مادر (در اختیـار نهاد ریاســت جمهوری)
۱۰- کاخ احمدرضا (در اختیـار نهاد ریاســت جمهوری)
۱۱- ساختمان عبدالرضا (امور اداری سعدآباد)
۱۲- کاخ بهمن پهلوی پسر غلامرضا (دفتر مدیریت)
۱۳- کاخ شهرام پسر اشرف (موزه نظامی)
۱۴- کاخ فریده دیبا (در اختیـار نهاد ریاســت جمهوری)
۱۵- کاخ قدیم ولیعهد رضا پهلوی (موزه بهزاد)
۱۶- کاخ جدید ولیعهد رضا پهلوی (موزه دفینه سابق و در حال حاضر در اختیار نهاد ریاست جمهوری)
۱۷- کاخ فرحناز و علیرضا فرزندان محمدرضا شاه( موزه خط و کتابت میرعماد)
۱۸- کاخ لیلا (مرکز هدفمند کودکان و نوجوانان)
علاوه بر کاخ های مذکور و چندین ساختمان قدیمی دیگر , تاسیسات و امکانات دیگری همچون : سالن های مرغداری و گاوداری , موزستان و گلخانه های گوناگون , استخرهای مختلف, چشمه سارها , زمین های تنیس و سالن بولینگ , سینما و آمفی تئاتر روباز در این مجموعه ۱۱۰ هکتاری وجود دارند.
موزه های آلبوم های سلطنتی و اسناد در ساختمان گارد شاهنشاهی، موزه آشپزخانه سلطنتی در ساختمان آشپزخانه موزه ملت، موزه برادران امیدوار، موزه آب، موزه فرشچیان، موزه اتومبیل های سلطنتی نیز از دیگر موزه های سعدآباد هستند که در سال های اخیر به این مجموعه افزوده شده اند.
آدرس: خیابان ولیعصر – خیابان شهید فلاحی ( زعفرانیه )
انتهای خیابان شهید کمال طاهری
شماره تماس: ۹ – ۲۲۷۵۲۰۳۱
