امروز وقتی وارد محله شهرک غرب می‌شوید با دیدن برج‌ها و ساختمان‌های مدرن و خیابان‌بندی که نشان از قدمت محله در چند دهه اخیر می‌دهد شاید کمتر باورتان شود این محله در یک روستا بنا شده است که قدمتی بیش از چند صد سال دارد و اهالی قدیمی که در آن زندگی می‌کنند تاریخ آن را کمتر از محله فرحزاد که کنار آن واقع شده و حدود هزار سال دارد نمی‌دانند. نام این روستا «خوردین» بوده و هنوز هم نشانه‌هایی از آن در شهرک غرب وجود دارد.
خوردین نام روستایی در طهران قدیم است که در دهه ۴۰ از بین رفته است. وقتی وارد محله شهرک غرب می‌شوید روی پلاکارد آبی رنگی که در بلوار جنوب‌شرقی محله قرار دارد نام خوردین را می‌بینید؛ نامی که از زمان‌های دور آمده تا ذهن کنجکاو بسیاری را به سمت خود بکشاند.
روستای خوردین بین محله‌های سعادت‌آباد و شهرک غرب و در ۶ کیلومتری جنوب‌شرقی امامزاده صالح(ع) و فرحزاد و ۲کیلومتری ده‌ونک قرار داشته است. مینورسکی، خاورشناس معروف در سال ۱۹۳۰ میلادی از خوردین به معنای زمین پست و بلند نام برده که از سمت شرق به اراضی ونک و فرحزاد و از جنوب به کوی گیشا و اراضی طرشت راه داشته و مسیل رودخانه اوین حد فاصل آن با ونک بوده است و اراضی فرحزاد نیز در جوانب غربی و شمال آن قرار داشته‌اند.
باغ اربابی
خوردین قریه بزرگی بوده که یک باغ بزرگ معروف به باغ اربابی و رشته قنات در آن وجود داشته است. هنوز بخشی از این باغ و رشته قنات در محله شهرک غرب وجود دارد و شاید بتوان گفت امروز تنها نشانه باقیمانده از خوردین است. «عبدالرحیم انصاری» یکی از هم‌محله‌ای‌های قدیمی درباره روستای خوردین می‌گوید: «براساس آنچه در کتاب‌های تاریخی آمده است در این روستا تعداد محدودی خانوار زندگی می‌کردند.»
انصاری می‌افزاید: «شهرت ارباب معمولاً در بین زرتشتی‌ها رواج داشته است. می‌گویند سال‌ها قبل در این محل، ارباب زرتشتی زندگی می‌کرد که مالک اغلب زمین‌ها بود و اطراف باغ او، مردم در خانه‌های کاهگلی به کشاورزی و دامداری مشغول بودند.» او در پایان می‌گوید: «ده خوردین در دوره ناصرالدین شاه، املاک مستوفی الممالک بوده است و به دلیل درختان کهنسال باغ اربابی میان اهالی شهرت داشته است.»
از ایوان خانه یکی از هم‌محله‌ای‌ها
اکنون باغ اربابی خوردین با مساحتی حدود ۱۰ هزار هکتار در جنوب‌شرقی محله قرار گرفته است. اطراف باغ اربابی حصارکشی شده و ورود عموم به آن ممنوع است. قسمتی از باغ در اختیار واحد عمران شهرک غرب و بخشی در سال ۱۳۷۸ به آستان قدس رضوی واگذار شده است. با تمام پیگیری‌هایی که انجام دادیم امکان بازدید و عکاسی از باغ اربابی وجود نداشت.
اما این شانس را پیدا کردیم تا با یکی از هم‌محله‌ای‌ها به نام «حسین اعرابی» که داخل باغ را دیده است صحبت کنیم. او سال‌هاست از ایوان خانه‌اش در برج تهران باغ اربابی را می‌بیند و با تصویر درختان تنومند و سر به فلک کشیده آن آشناست. اعرابی می‌گوید: «اکنون داخل باغ اربابی یک بنای قدیمی و آجری وجود دارد که سقف آن به شکل کلاه‌فرنگی و چندضلعی است و بیشتر به معماری بناهای بقعه‌دار شباهت دارد.
یک استخر و قنات هم هنوز داخل باغ هست. به نظر می‌رسد در زمانی که باغ اربابی رونق داشت این محل، زیارتگاه زرتشتیان بود.» سایر اهالی محل از وجود درخت چنار قطوری می‌گویند که زرتشتی‌ها برای اجرای مراسم خود در آن شمع روشن می‌کردند و همچنان این درخت در باغ وجود دارد.
آخرین نشانه‌ها در سال ۱۳۴۰
آنهایی که تا قبل از سال ۱۳۴۰ محله شهرک غرب را دیده‌اند می‌گویند آن زمان شهرک غرب، زمین بایر بود و فقط همین باغ اربابی در آن وجود داشت. سال ۱۳۴۰ زمین‌های بایر روستای خوردین، تقسیم و تفکیک‌بندی و ساختمان‌سازی‌ها در آنها آغاز شد که به نوعی متفاوت از سایر ساختمان‌سازی‌ها در تهران بود.
از اوایل دهه ۵۰ شرکت‌های بزرگ ایرانی و خارجی و اشخاص متفرقه و تحت شرایط و ضوابط خاص، شروع به ساخت بناهای گوناگون در روستای خوردین کردند. در این میان معماران امریکایی براساس مدل برج‌های مسکونی امریکا پایه‌گذار نوعی شهرک شدند که پایه معماری مدرن در تهران بود؛ معماری که به جرئت می‌توان گفت نمونه آن تا امروز در تهران به وجود نیامده و آن شهرک غرب است که خود داستان جداگانه‌ای دارد.
امروز در شهرک غرب، دیگر خوردینی باقی نمانده است. به نظر می‌رسد اهالی خوردین سال‌ها قبل از به وجود آمدن شهرک غرب و قبل از دهه ۱۳۴۰ محله را ترک کرده‌اند.
پریسا امیرقاسم خانی
