یکی از رسوم جالب مردم طهران قدیم اجرای مراسم ترانه‌خوانی «اتک متک» برای شفای کودکان بیمار بود. «کیوان پهلوان» در کتاب «فرهنگ گفتاری در موسیقی ایران استان تهران» با اشاره به این رسم می‌نویسد: «در دهات اطراف طهران برای معالجه بچه (نحیف و لاغر که احتمال زنده بودن او کم است) ابتدا بچه را بزک می‌کنند و او را در گوشه مستراح می‌نشانند و دو شمع، یکی در طرف راست و یکی در طرف چپ او روشن می‌کنند و خطاب به بچه می‌گویند: اتک و متک و توتک چه /شمع، رنگ، پالون چه / میخ، ملخ، شاهزاده/ تپ، توپ، کناره.
در همین موقع یکی از ساکنان خانه از چهارگوشه حوض، چهارقاشق آب برمی‌دارد و در کاسه‌ای می‌ریزد و بعد هفت عدد چفت یا زنجیر داخل کاسه می‌اندازد. پس از آن یک شانه چوبی را هفت باردر آن آب فرو می‌برد و دستور می‌دهد بچه را از مستراح بیرون بیاورند. دو تن از زنان حاضر پارچه‌ای را روی سر بچه می‌گیرند. زن ابتدا کاسه آبی را که در آن زنجیر و شانه را غسل داده است برمی‌دارد و از بالای پارچه روی سر بچه می‌ریزد.»
بعد از این کارها نوبت حمام بردن بچه است که در این مرحله با جام چهل کلید یا کاسه برنجی که هفت «آیت‌الکرسی» و هفت «چهار قل» و هفت «وان یکاد» و «نادعلی» روی آن حک شده، هفت مرتبه آب روی سر بچه می‌ریزند.
در بخش دیگری از این کتاب آمده است: «در همین حین می‌روند و ازیک عطار روبه قبله مقداری وشای (صمغ نوعی گیاه) کارگشا می‌خرند. به این طریق که ده شاهی یا یک ریال در دستمالی می‌پیچند و به عطار می‌گویند: این ده شاهی را وشا بده / وشای کارگشا بده. وشا را از عطار می‌گیرند و با اندکی خاک که از سر چهارراه و پاشنه در حیاط جمع کرده‌اند مخلوط می‌کنند و در سربینه حمام می‌سوزانند و دود آن را به بدن بچه می‌دمند.»
بهاره خسروی
