پیشینه آواز بیات تهران برای هیچکسی حتی هنرمندان صاحب نامی که تحقیقات ارزندهای درباره موسیقی داشتهاند مشخص نیست. همین قدر میتوان گفت که بهصورت توارث از سالهای دور به حرکت خود با افت و خیزهایی ادامه داده و سینه به سینه مورد توجه و پذیرش اقشار مختلف مردم قرار گرفته است.
آواز بیات تهران بازگوکننده محرومیتها، غمها، رنجها و دلدادگیهای مردم جنوب تهران بوده و هنوز جایگاه واقعی خود را با تمام بیمهریها و بیاعتناییها نزد همان مردم از دست نداده و نخواهد داد. این آواز به دلیل نفوذ معنویاش با فریاد و طغیان مردم اهل دل پیوند داشته. بیات تهران از آغاز پیدایش و شناخت آن به مرور زمان به نامهای لاتی، باباشملی، کوچه باغی و غزل مشهور بوده است.
معروفترین خوانندگان آواز بیات تهران رضا باباشملی، اصغرننه، ابرام غزلخون، حسین کبابی و آقا رضا کور بودند. ۲نوع اجرا تاکنون در این آواز شناخته شده: سبکهای بناها و مشهدیها. فقط حالتهای اجرایی این ۲سبک با هم تفاوت دارند. بیات تهران در محدوده سالهای ۱۳۱۴ و ۱۳۱۶ مورد توجه شخصیتهای هنری و ادبی قرار میگیرد. بنابر پیشنهاد نسیم شمال در نشستی با ذکاءالملک فروغی، مرتضی خاننیداود، ملک الشعرای بهار، موسی خان معروفی، ابوالحسن صبا، مرتضی محجوبی و ادیب خوانساری این سبک به بیات تهران نامگذاری میشود و پس از سالها هویت واقعی خود را به دست میآورد. برای نخستین بار به همین نام با صدای استاد جواد بدیعزاده همراه با قره نی حسینعلی خان وزیری تبار، اجرا و دوباره از سال ۱۳۱۸ تا پایان سال ۱۳۲۲ با کم توجهی به فراموشی سپرده میشود.
در اواخر بهار سال ۱۳۲۳ عشق و علاقه به این سبک آواز، مرحوم «مرتضی احمدی» را وادار میکند که از بیات تهران بین پیش پردهها در تئاتر فرهنگ استفاده کند.کاری که بسیار مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. شعر گردوفروش که یکی از معروفترین اشعار برای فروختن گردوی نوبرانه است در دستگاه بیات تهران خوانده شد.
«غلامرضا روحانی» این شعر را گفته و «محمد صفار منتشری» مدرس آواز و ردیف دان، این ترانه را نخستین بار در دهه ۴۰ در منزل استادش، اسماعیل خان مهرتاش در خیابان فرشته خواند و بعد از تمرین برای نخستین بار در تئاتر موزیکالی در لالهزار اجرا کرد. ترانههایی مثل زالزالکی، یکی یه پول خروس و ماشین مشدی ممدلی از این جمله ترانههاست.
